قدس آنلاین- از زمان آغاز تشکیل رژیم غاصب صهیونیستی در سرزمین فلسطین یکی از مشکلات و مصائبی که فلسطینان همواره با آن دست و پنجه نرم کرده اند زندانی کردن مردم و رهبران فلسطینی به حبس های طولانی مدت است که گاهی به بیش از ۵۰ سال می رسد. این سیاست رژیم صهیونیستی یک سیاست مکمل نیز دارد؛ «تبعید».

معمولا در سیستم قضائی اسرائیل تعداد زیادی از مبارزان و رهبران به مناطق مختلف تبعید می شوند، من جمله تبعید برخی از اهلی کرانه باختری به نوار غزه و بالعکس و این در حالی است که صهیونیست‌ها افراد و رهبران فلسطینی که حضورشان در سرتاسر خاک فلسطین را برای خود خطری می بینند به صورت محدود به خارج از فلسطین(اغلب سوریه و لبنان) تبعید می کنند. از همین باب در دهه ۹۰ میلادی ارتش اسرائیل با اقدامی جنون آمیز ۴۱۵ نفر از رهبران موثر و تاثیرگذار فلسطینی را به صورت دست جمعی به جنوب لبنان تبعید کرد تا شاید بتواند از شر خطری که برای وجود نامشروعش داشتند، خلاص شود غافل از اینکه همین تبعید دست جمعی تبدیل به موفقیتی برای مردم فلسطین و جهان عرب شد.

شروع ماجرا

در دسامبر سال ۱۹۹۲ میلادی گردان‌های شهید عزالدین القسام شاخه نظامی جنبش حماس با صدور بیانیه ای ضمن اعلام اسارت یک سرباز اسرائیلی در کرانه باختری رود اردن به سران اسرائیل هشدار داد که اگر تا صبح فردا شیخ احمد یاسین بنیانگذار جنبش حماس را آزاد نکند، سرباز اسیر را اعدام خواهد کرد. سران نظامی و سیاسی اسرائیلی با هرگونه تقاضای جنبش حماس مخالفت کرده و از آزادی شیخ احمد یاسین ممانعت به عمل آوردند که با اقدام متقابل حماس در اعدام سرباز مذکور مواجه شدند. با بالاگرفتن تنش ها در کرانه باختری و نوار غزه، نیروهای نظامی و اطلاعاتی اسرائیلی دست به بازداشت های خانگی گسترده ای بین صفوف رهبری مقاومت فلسطین زدند که در مجموع ۱۳۰۰ تن دستگیر شدند و از بین آنها۴۱۵ تن از فرماندهان و رهبران مقاومت که اغلب آنها از جنبش های حماس و جهاد اسلامی بودند به تبعید دست جمعی به لبنان محکوم شدند.

نوار مرزی مرج الزهور

بعد از محکومیت اسرای فلسطینی به تبعید، اسرائیل این اسرا را با کامیون از طریق مرز زمینی به نوار اشغالی جنوب لبنان(که تا سال ۲۰۰۰ در کنترل مزدوران آنتوان لحد بود) منتقل کرد. اسرای فلسطینی بعد از پیاده شدن از کامیون ها رفتن به داخل لبنان را خیانت و پشت کردن به آرمان فلسطین دانسته و گفتند که وطن خود را ترک نخواهند کرد. این اسرا در دشتی نزدیک نوار مرزی که به «مرج الزهور» مشهور بود ساکن شدند و اعلام کردند تا بازگشت به سرزمین مادری خود این منطقه را ترک نخواهند کرد. شورای رهبری این اسرا که بعدا به تبعیدی های مرج الزهور معروف شدند تصمیم به وارد نشدن به خاک لبنان را گرفته و اعلام کرد که در نزدیک ترین نقطه به خاک فلسطین اردوگاه خود را برپاخواهیم کرد. از چهره های شاخص مرج الزهور می توان به شهیدان عبدالعزیز الرنتیسی، جمال منصور، محمود ابو هنود و نیز اسماعیل هنیه رئیس فعلی دفتر سیاسی جنبش حماس اشاره کرد.

بازگشت به قدس

تبعیدی های مرج الزهور با هم توافق کردند که حتی یک نفر از این منطقه خارج نشود چرا که ساکن شدن در لبنان یعنی پایان آرمان آزادی فلسطین و این اقدام جز مشروعیت بخشی به اشغالگری اسرائیلی‌ها معنای دیگری نداشت. با اتفاق نظر جمعی و تصمیم رهبری گروه، اردوگاه محل اقامت اسرا «اردوگاه بازگشت به قدس» نام گرفت. زندگی در مرج الزهور کار آسانی هم نبود، اسکان در چادرهای کهنه و کمبود آذوقه مهم ترین مشکلاتی بود که تبعیدی های مرج الزهور با آن دست و پنجه نرم می کردند. در این مرحله بود که حزب الله لبنان به کمک تبعیدی های مرج الزهور آمد. نیروهای حزب الله کیلومترها برای رساندن آذوقه و مایحتاج اسرا از دشت‌ها و کوهستان های جنوب لبنان عبورکرده و خطر گشتی های دشمن را به جان می خریدند. کم کم اوضاع در مرج الزهور به نفع جریان مقاومت پیش رفت. اغلب افراد حاضر در اردوگاه از فرماندهان جنبش مقاومت در کرانه باختری و نوار غزه بودند که در گذشته توانایی ارتباط موثر با یکدیگر را نداشتند اما اکنون از این فرصت طلایی به نحو احسن استفاده کرده و برای مبارزه در سرزمین های اشغالی با یکدیگر هماهنگی های لازم را انجام می دادند. رهبران جنبش حماس هم که از خارج به دیدار تبعیدی های مرج الزهور می آمدند آن ها را در جریان آخرین تحولات مقاومت در داخل فلسطین قرار می دادند.

واکنش‌های بین المللی و منطقه‌ای

اردوگاه مرج الزهور در همان هفته اولدر کانون توجه رسانه های دنیا قرار گرفته بود، خصوصا با برگزاری راهپیمایی های مداوم تبعیدی ها که خواستار بارگشت به فلسطین بودند این اردوگاه بیش از پیش مورد توجه خبرنگاران قرار گرفت. برنت سدلر خبرنگار شبکه سی ان ان در لبنان که از نزدیک با تبعیدی های مرج الزهور مصاحبه کرده بود روحیه اسرا را فوق العاده عنوان کرد و گفت آنها علی رغم نا مشخص بودن سرنوشت خود به بازگشت به فلسطین امیدوارند.

رابرت فیسک خبرنگار روزنامه ایندیپندنت هم در این باره نوشت: هیچ کس نتوانست این مقدار خبرنگار را در یک نقطه جمع کند که این تبعیدی های مرج الزهور با لبخندهای خود ما را به اینجا کشاندند.

اما در سطح کشورهای عربی اوضاع به خوبی پیش نمی رفت، کمکی از سوی کشورهای عربی به اردوگاه نمی رسید و هیج هیئت رسمی عربی به جز هیئت لیبی و سودان از این اردوگان بازدید نکرد، وزرای کشورهای عربی ابتدا با تهدیدهای کلامی به عقب نشینی از مذاکرات صلح تهدید کردند اما بعد از مدتی از تصمیم خود بازگشته و به دور نهم مذاکرات سازش در واشنگتن پیوستند. کار به همینجا هم ختم نشد و وقاحت سران عرب به جایی رسید که راه حل هایی شامل پناهندگی در لبنان یا کشور ثالث را به اسرا پیشنهاد دادند. برخلاف کشورهای عربی، سازمان ملل در قطعنامه ۷۹۹ از رژیم اشغالگر قدس خواست که فورا تبعیدی های مرج الزهور را به وطن‌شان بازگرداند.

آرزویی که محقق شد

سرانجام با فشارهای بین المللی حکومت اشغالگر مجبور به بازگرداندن اسرا به خاک فلسطین شد. در ۷ ژانویه ۱۹۹۳ یعنی حدود ۳ هفته بعد از تبعید، اسرائیل دو تن از اسرا را به خاک فلسطین بازگرداند که یکی از آنها به زندان و دیگری به منزل خود بازگشت. در ۲۶ ژوئن یعنی ۵ ماه بعد ۱۸۹ تن از اسرا به خاک فلسطین بازگردانده شدند و ۸ تن از بازگشت به فلسطین خودداری کردند. دلیل خودداری آنها نگرانی از زندان های طولانی مدت بود. سرانجام در تاریخ ۱۷ دسامبر ۱۹۹۳ یعنی دقیقا یک سال بعد از تبعید با بازگشت۲۱۴ تن باقیمانده، پرونده اسرای مرج الزهور با پیروزی فلسطینی ها و بازگشت‌شان به خاک فلسطین خاتمه یافت. در حالی که هنوز هم تعداد زیادی از آن تبعیدی ها همچنان برای اسرائیل یک تهدید به شمار می آیند.

 *منتشر شده در ویژه نامه بیت المقدس روزنامه قدس